— Быйыл Иван Николаевич Кульбертинов тө-рөөбүтэ 100 сыла туоларын бэлиэтээһиҥҥэ анаан республикаҕа уонна биһиги оройуоммутугар да комиссия тэриллэн, былаан ылыллан, араас тэрээһиннэр бу былаан быһыытынан ыытылла тураллар. Олунньу ыйтан саҕалаан И.Н.Кульбертиновка аналлаах фестиваль ыытан саҕалаабаппыт. Манна нэ-һилиэктэр бары көхтөөхтүк кытыннылар диэххэ сөп. Куо-рат уонна 2 Нөөрүктээйи хаалан тураллар, олорго алтынньы ыйга буолуохтаах. Ол кэннэ дьэ ахсынньы ый саҥатыгар улахан үөрүүлээх тэрээһин ыытыллара былааннаммыта. Тоҕо ахсынньыга диир буоллахха, кыһыҥҥы суол аһыллан ыраах нэһилиэктэрбит, Иван Николаевич биир сэлиэнньэлээхтэрэ — тээнэлэр кэлэллэрин хааччыйыахпытын наада.
Ол тэрээһиҥҥэ бу фестиваль түмүгэ оҥоһуллуо, гала кэнсиэр көрдө-рүллүө, кыайыылаахтары наҕараадалыахпыт, биллэн турар, Иван Николаевич туһунан ахтыылар чиэстэниллиэхтэрэ. Бу фестиваль чэрчитинэн биһиги культурабыт управлениета И.Н. Кульбертиновка аналлаах ырыалары, хоһооннору хомуйда. Ону төрөөбүт күнүгэр болдьоон хаһыакка таһаартара сатыахпыт.
Кыайыы күнүгэр — ыам ыйын 9 күнүгэр аатырбыт снайпербыт аатыгар аналлаах автопробег ыытыллыбыта, Солянкаттан саҕалаан 1 Нөөрүктээйигэ дылы.
Солянкаттан массыыналарынан турунан, онтон куораттан эбии холбоһоннор, дэриэ-бинэлэринэн ааһалларыгар өссө элбээн, 1 Нөөрүктээйигэ тиийэн түмүктээбиттэрэ. Хас нэһилиэк аайы тохтоон сэрии кыттыылаахтарыгар аналлаах пааматынньыктарга ыччаттары, оҕолору түмэн митиннэр ыытыллыбыттара.
Итиэннэ И.Н.Кульбертинов аатынан ыытыллыбыт республикатааҕы ат сүүрүүтүгэр кыттан Өлүөхүмэ оройуонун дьаһалтатын аатыттан бириис (саа) туруорбуппут, баһылык бирииһэ.
Онтон сайын оройуон-нааҕы ыһыахха И.Н. Кульбертиновка анаан «Бусхаа бухатыыр» диэн олоҥхо туруоруллубута. Ону нэһи-лиэктэрбит артыыстара оонньоон көрдөрбүттэрэ. Мин автор быһыытынан, Иван Николаевич олоҕун дириҥник чинчийэн кини туһунан элбэх суруйуулары, ахтыылары аахпытым, кинини билэр дьону кытта көрсөн кэпсэппитим.
Бу олоҥхоҕо Иван Николаевич олоҕун сүрүн кэрчиктэрэ эрэ киирбиттэрэ, онон 2020 сылга диэри олоҥхону өссө кэҥэтэн, ис хоһоонун өссө байытан биэрэр былааннаахпыт.
Билигин буоллаҕына «Күһүн күнүгэр» диэн альбом-кинигэ оҥорон таһаартараары үлэлии-хамсыы сылдьабыт.
Альбом-кинигэ элбэх хаартыскалартан туруоҕа, тоҕо диир буоллахха, Иван Николаевич туһунан ахтыылар элбэхтэр, онон биһиги бу альбомҥа хаартыскалары туруоран, онно сыһыаннаах кылгас быһаарыылары, дьоҕус суруйуулары, кэпсээннэри кыбытарга сананныбыт. Көрөргө, ылынарга судургу буоллун диэн. Онон оҕолорго да улахан дьоҥҥо да интэриэһинэй буолуо диэн эрэнэбит.
Бу альбом-кинигэ бастатан туран ыччаттарбытыгар, оскуола оҕолоругар туһаайыллан оҥоһуллар, тоҕо диэтэххэ, биир баар-суох сүдү киһибитин, Ийэ дойдуну көмүскүүр уоттаах кыргыһыыларга хорсуннук сэриилэспит, элбэх өстөөҕү самнаран Кыайыыга биллэр-көстөр кылаатын киллэрбит киһибит, биир дойдулаахпыт аатын, кини хорсун быһыытын туһунан өйдөбүлү кэнэҕэски ыччаттарбытыгар кэпсии, үйэ-титэ туруохпутун наада.
Биллэн турар, бу альбом-кинигэни оҥорорго элбэх матырыйаал хомуйуллар, ол эмиэ бэйэтэ туспа улахан үлэни эрэйэр.
Манна биһиэхэ Саха Республикатын национальнай архыыбын кылаабынай архиограба А.А.Калашников көмөлөспүтүгэр махталбытын биллэрэбит. Кини Москваҕа баран архыыптары хасыһан элбэх матырыйаалы биһиэхэ биэрдэ.
Итиэннэ бэйэбит оро-йуоннааҕы музейбыт үлэ-һиттэрэ көмөлөһөллөр. Аны туран биири бэлиэтиэм этэ. Биһиги биир дойдулаахпыт Анна Афанасьевна Корнилова кэргэнин Яков Алексеевич Семенов архыыбын биһиги музейбытыгар бэлэхтээтэ. Ол онно Яков Алексеевич Иван Николаевич Кульбертинов туһунан суруйуулара, ахтыылара, хаартыскалара бааллар.
Ол быыһыгар И.Н.Кульбер-тинов туһунан оҕо уруһуйдара баар эбит. Сөҕүөхпүтүн иһин, ол уруһуйдары билигин биллэр норуот маастара Архип Дмитриевич Балбахов өссө 5-с кылааска үөрэнэ сылдьан уруһуйдаабыт эбит. Кини бу уруһуйдара кинигэҕэ эмиэ киллэриллиэхтэрэ. Ордук оҕолор көрөллөрүгэр интэриэһинэй буолуо дии саныыбын.
Бу альбом-кинигэ презентациятын Иван Николаевич төрөөбүт күнүгэр ыытыахпыт диэн былаанныыбыт.
Олус дьиктитэ диэн — Иван Николаевич 1917 сыл сэтинньи 7 күнүгэр, оруобуна Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ саҕаланыытын күнүгэр тө-рөөбүт эбит. Ол эмиэ кини хайдах эрэ үөһээттэн айдарыылаах курдугун бэлиэтиэн сөп. Кинини кытта алтыспыт дьон, билэр дьонноро — бары олус түргэн хамсаныылаах, кыраҕы харахтаах, сымса, эрдэттэн курдаттыы таайар аһаҕас эттээх киһи этэ диэн бэлиэтииллэр. Сэриигэ сылдьан биир ыксаллаах кэмҥэ окуопаҕа сытан, оннооҕор снаряд көтөн кэлэн иһэрин элэскэ көрөн, төкүнүс гынан тыыннаах ордубут түгэннээх эбит. Алдьархайдаах сэриигэ улаханнык бааһырбакка, этэҥҥэ эргиллэн кэлбитэ да киһини сөхтөрөр.
Аан дойду үрдүнэн ааҕыллар саамай бастыҥ снайпердар кэккэлэригэр И.Н.Кульбертинов үһүс миэс-тэҕэ сылдьар эбит. Ити курдук биллиилээх сүдү киһибитинэн биһиги — биир дойдулаахтара киэн туттабыт, кини аатын үйэтитэргэ кыһаллабыт, диэн түмүктүүр кэпсээнин Мария Дмитриевна.